Tham nhũng là một vấn đề nan giải đang hoành hành khắp các quốc gia trên thế giới và Việt Nam cũng không ngoại lệ. Ở một đất nước mà hệ thống kiểm soát thu nhập của người dân vẫn còn ở giai đoạn sơ khai, các quan chức tham nhũng đã tìm ra nhiều cách khác nhau để che giấu tài sản của mình. Từ việc lôi kéo các thành viên trong gia đình vào quyền sở hữu tài sản đến việc nắm giữ lượng lớn vàng hoặc ngoại tệ, những quan chức này đã gây khó khăn cho việc giám sát tài sản của họ. Để chống tham nhũng một cách hiệu quả, cần có các phương pháp sáng tạo và đổi mới, chẳng hạn như mở rộng phạm vi xác minh tài sản và khuyến khích người dân báo cáo. Các phương tiện truyền thông cũng cần đóng một vai trò quan trọng trong việc vạch trần sự thật về tài sản của quan chức. Tuy nhiên, việc đạt được những mục tiêu này phụ thuộc vào việc cấp quyền truy cập thông tin và công khai thông tin chính thức về tài sản.
Vụ Lê Đức Thọ
Vụ việc gần đây của ông Lê Đức Thọ, Bí thư tỉnh Bến Tre, minh họa cho tình trạng kê khai tài sản không trung thực trong giới quan chức tràn lan. Ông Lê Đức Thọ đã vi phạm quy định của Đảng và pháp luật của Nhà nước khi không thực hiện đúng tiêu chuẩn kê khai tài sản, thu nhập. Những lời giải trình của ông về nguồn gốc và biến động tài sản của ông bị cho là không trung thực, không đầy đủ và không đúng quy định.
Điều cần lưu ý là mức độ gian dối trong kê khai tài sản là không đáng kể. Dù lớn hay nhỏ, mọi khai báo không trung thực đều vi phạm nguyên tắc minh bạch và trách nhiệm giải trình.
Trường hợp của ông Lê Đức Thọ không phải là một vụ việc cá biệt. Ở nhiều địa phương, những con số được báo cáo về kê khai tài sản có vẻ ấn tượng, nhưng nhiều trường hợp gian dối có thể vẫn chưa bị phát hiện, che giấu để không bị giám sát chặt chẽ. Việc kê khai tài sản không trung thực có thể có nhiều hình thức, từ việc khai báo thiếu tài sản thực tế của một người đến việc giấu chúng dưới tên của các thành viên trong gia đình hoặc họ hàng. Phương thức thứ hai, chuyển tài sản cho con cái và cộng sự thân thiết, là một chiến thuật phổ biến. Mặc dù việc phân tán tài sản theo cách này có vẻ dễ dàng nhưng việc truy tìm nguồn gốc của tài sản theo cách này cũng dễ dàng không kém, chủ yếu bằng cách kiểm tra thu nhập được kê khai của các cá nhân có liên quan.
Lời kêu gọi tăng cường giám sát
Để hạn chế việc kê khai tài sản không trung thực, đặc biệt là trong số các quan chức cấp cao và những người có liên quan đến tham nhũng, cần có một cách tiếp cận toàn diện hơn. Cách tiếp cận này nên bao gồm việc truy tìm tài sản do vợ/chồng, con cái và người thân nắm giữ. Khi người nắm giữ tài sản không thể giải thích được nguồn gốc của những tài sản này, điều đó sẽ đóng vai trò là tín hiệu cảnh báo cần thiết phải điều tra và làm rõ kỹ lưỡng.
Vụ án ông Lê Đức Thọ liên quan đến một Ủy viên Trung ương Đảng và một Bí thư Tỉnh ủy làm gương cho toàn thể cán bộ. Nó chứng tỏ việc kê khai tài sản không trung thực sẽ không bị phát hiện và sẽ có ngày chúng bị phát hiện, công khai và bị xử lý kỷ luật. Ngoài ra, những hành vi vi phạm pháp luật có thể bị phạt nặng hơn.
Trong cuộc chiến chống tham nhũng đang diễn ra, chỉ những người có tài sản bất chính mới có điều gì đó để che giấu, trong khi những người kiếm được tài sản một cách trung thực không có gì phải sợ ngoài việc có được mọi thứ từ việc kê khai minh bạch.
Tham nhũng có thể là kẻ thù khó nắm bắt, nhưng nó là kẻ thù có thể bị đánh bại bằng sự minh bạch và cảnh giác. Bằng cách mở rộng phạm vi xác minh tài sản, khuyến khích công dân trình báo và cấp quyền tiếp cận thông tin, Việt Nam có thể đạt được những bước tiến lớn trong cuộc chiến chống tham nhũng. Cam kết về tính liêm chính và trách nhiệm giải trình sẽ giúp tạo ra một xã hội công bằng và minh bạch hơn.
