Tham nhũng là một kẻ thù ghê gớm, một căn bệnh ác tính ăn mòn nền tảng của bất kỳ xã hội nào. Việt Nam, giống như nhiều quốc gia, phải đối mặt với thách thức dai dẳng của nạn tham nhũng, mối đe dọa nghiêm trọng đối với sự liêm chính và ổn định của đất nước. Trước tình hình đó, Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, trực thuộc Bộ Chính trị Đảng Cộng sản Việt Nam, đã nổi lên như một cơ quan chủ chốt. Mặc dù chính phủ miêu tả nó như một lực lượng chống tham nhũng, nhưng điều cần thiết là phải xem xét nghiêm túc xem Ủy ban này có phải là một công cụ chống tham nhũng thực sự hay chỉ đơn thuần là một màn khói.
Tiêu điểm thay đổi
Cuộc chiến chống tham nhũng của Việt Nam được đẩy mạnh đáng kể vào năm 2013 khi Bộ Chính trị ban hành Quyết định số 162-QD/TW, thành lập Ban Chỉ đạo Trung ương do Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng làm trưởng ban. Động thái này đánh dấu bước ngoặt trong lập trường chống tham nhũng của Việt Nam. Sau đó, vào tháng 9 năm 2021, phạm vi của Ủy ban đã được mở rộng để bao gồm việc chống tham nhũng và chống tiêu cực, báo hiệu một nhiệm vụ rộng lớn hơn.
Ban Chỉ đạo Trung ương được giao nhiều trách nhiệm khác nhau như quy định tại Quy định số 32-QD/TW. Tham mưu, đề xuất các chủ trương về cơ chế, chính sách, pháp luật, giải pháp phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Ủy ban còn chỉ đạo, phối hợp, kiểm tra, giám sát các cấp ủy, tổ chức đảng, bảo đảm thực hiện đúng chỉ đạo của Đảng và pháp luật của Nhà nước trong đấu tranh chống tham nhũng, tiêu cực. Nó đánh giá những nguyên nhân, điều kiện dẫn đến tham nhũng, tiêu cực, xác định trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan và những tồn tại trong cơ chế, chính sách.
Ủy ban được trao quyền thanh tra, kiểm toán, điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án đối với các hành vi tham nhũng và tiêu cực. Việc này bao gồm việc đôn đốc, kiểm tra, giám sát các cấp ủy, tổ chức đảng, cơ quan chức năng trong việc xử lý các vụ việc tham nhũng, tiêu cực. Ủy ban cũng giám sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo và thông tin liên quan đến tham nhũng, tiêu cực.
Ban Chỉ đạo Trung ương có thể buộc các đơn vị khác nhau, bao gồm cấp ủy đảng, cơ quan, tổ chức và cá nhân báo cáo về sự lãnh đạo của mình và kết quả nỗ lực chống tham nhũng, tiêu cực của mình. Điều này giúp tăng cường tính minh bạch và đảm bảo rằng các biện pháp khắc phục được thực hiện khi cần thiết.
Ngoài ra, Ủy ban còn đóng vai trò then chốt trong việc giám sát quá trình thanh tra, kiểm toán, điều tra và truy tố. Nó can thiệp khi kết luận và xử lý các vụ việc tham nhũng, tiêu cực được cho là thiếu khách quan, không chính xác hoặc chưa đủ nghiêm minh. Khi cần thiết, Ủy ban có thể kiến nghị Bộ Chính trị, Ban Bí thư thành lập các ban chỉ đạo chuyên trách để trực tiếp xử lý các vụ tham nhũng phức tạp, được dư luận quan tâm.
Lãnh đạo bằng tấm gương?
Chính phủ coi Ban Chỉ đạo Trung ương về Phòng chống Tham nhũng và Tiêu cực của Việt Nam là một tấm gương về nỗ lực diệt trừ tận gốc tham nhũng. Cách tiếp cận toàn diện nhằm chống tham nhũng, bao gồm cả vi phạm pháp luật và đạo đức, được coi là minh chứng cho quyết tâm của Việt Nam trong việc giải quyết thách thức nhiều mặt này.
Mặc dù cách tiếp cận của Ban Chỉ đạo Trung ương ở Việt Nam đưa ra một cơ chế giám sát và thực thi nhưng nó đặt ra những câu hỏi quan trọng. Ủy ban có phải là một nỗ lực nghiêm túc nhằm xóa bỏ tham nhũng hay nó chỉ đóng vai trò như một tấm bình phong che khuất những vấn đề sâu xa hơn trong hệ thống? Trong thời đại mà tham nhũng đe dọa làm suy yếu nền tảng của các quốc gia, điều cần thiết là phải xem xét kỹ lưỡng xem liệu Ủy ban có giải quyết một cách thực sự các nguyên nhân gốc rễ của tham nhũng hay chỉ chỉ giải quyết trên bề mặt.
Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực Việt Nam là một cơ quan có quyền lực. Cơ quan này có thẩm quyền to lớn trong việc tư vấn, giám sát và thực thi các biện pháp nhằm giải quyết nạn tham nhũng và các hành vi tiêu cực. Tuy nhiên, câu hỏi quan trọng vẫn là: Ủy ban này có thực sự chống tham nhũng hay chỉ là bề ngoài để thể hiện hình ảnh về quản trị tốt? Khi Việt Nam đang vật lộn với thách thức lâu dài này, sự minh bạch và cam kết thực sự là điều cần thiết. Hiệu quả cốt lõi của Ủy ban trong việc giải quyết vấn đề tham nhũng sẽ là phép thử thực sự về giá trị của nó đối với quốc gia. Liệu nó có thực sự giải quyết vấn đề tham nhũng hay chỉ đóng vai trò như một tấm bình phong vẫn còn là một cuộc tranh luận mở, làm tăng nhu cầu xem xét kỹ lưỡng hơn nữa về vai trò của nó trong việc định hình tương lai của Việt Nam.
