Việc cải cách hành chính trong thời gian qua tại Việt Nam đã trở thành một chủ đề được quan tâm đặc biệt, khi hệ thống hành chính quốc gia đang trải qua những thay đổi lớn với việc giảm số lượng tỉnh thành từ 63 xuống còn 34, bỏ cấp huyện và giảm 60-70% số lượng xã. Đây là cuộc cải cách quy mô lớn, được thực hiện gấp rút theo chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm nhằm hoàn thành trước Đại hội Toàn quốc XIV. Tuy nhiên, bên cạnh những mục tiêu chính thức là giảm biên chế, tiết kiệm ngân sách và nâng cao hiệu quả quản lý, thực tế cuộc cải cách hành chính này đang tạo ra một xu hướng tập trung quyền lực ngày càng rõ rệt. Điều này đặt ra nhiều câu hỏi về tính dân chủ và minh bạch trong nội bộ Đảng, đồng thời cho thấy sự chuyển dịch trong cơ chế lãnh đạo và ra quyết định, từ bầu cử nội bộ sang sự chỉ định từ trên xuống.
Mục tiêu của cuộc cải cách hành chính ban đầu là nâng cao hiệu quả quản lý, giảm thiểu sự chồng chéo trong hệ thống hành chính và tiết kiệm chi phí từ ngân sách nhà nước. Việc giảm số lượng tỉnh thành và xã, cũng như các bước giảm biên chế, được kỳ vọng sẽ tạo ra một bộ máy chính quyền gọn nhẹ, hoạt động hiệu quả hơn, đồng thời giảm bớt gánh nặng chi tiêu cho ngân sách quốc gia. Tuy nhiên, những thay đổi này không chỉ là cải tiến về mặt tổ chức mà còn là một chiến lược tập trung quyền lực vào tay một nhóm người, đặc biệt là những người đứng đầu tại các cơ quan Đảng và Nhà nước.
Điểm đáng chú ý là lãnh đạo của các tỉnh thành mới, cũng như đại biểu đi dự Đại hội Toàn quốc, không còn được bầu chọn bởi đảng bộ địa phương theo Điều lệ Đảng, mà sẽ do Bộ Chính trị chỉ định. Việc này, mặc dù có thể giúp tiết kiệm thời gian và chi phí trong quá trình bầu cử, nhưng lại tạo ra một hệ thống mà quyền lực tập trung vào tay một số ít lãnh đạo cấp cao. Điều này làm dấy lên lo ngại về tính đại diện và sự công bằng trong việc lựa chọn lãnh đạo, khi các quyết định quan trọng không còn được đưa ra qua quy trình bầu cử minh bạch mà thông qua sự chỉ định từ trên xuống.
Một trong những hệ quả nghiêm trọng của việc chỉ định lãnh đạo các tỉnh thành mới và đại biểu Đại hội Toàn quốc là sự tập trung quyền lực vào tay một nhóm lãnh đạo cấp cao. Việc chỉ định lãnh đạo các tỉnh và đại biểu thay vì bầu cử trực tiếp có thể dẫn đến việc quyền lực bị tập trung vào tay một số ít người, làm suy yếu tính dân chủ trong việc lựa chọn người lãnh đạo, đồng thời giảm thiểu tính đại diện của các địa phương. Điều này cũng khiến cho các quyết định quan trọng trong Đảng và Nhà nước không còn được phản ánh đầy đủ ý chí và nguyện vọng của toàn bộ đảng viên, mà thay vào đó là sự quyết định của những người đứng đầu với lợi ích riêng của mình.
Sự tập trung quyền lực như vậy có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng, đặc biệt là tình trạng lạm quyền, tham nhũng và thiếu trách nhiệm trong việc quản lý nhà nước. Khi các quyết định được đưa ra từ một nhóm nhỏ lãnh đạo, thiếu sự giám sát độc lập và thiếu sự tham gia của các tổ chức xã hội dân sự, hệ thống sẽ dễ dàng bị chi phối bởi những lợi ích nhóm, làm suy yếu sự công bằng và minh bạch trong quá trình ra quyết định. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng của các quyết định chính trị mà còn làm giảm niềm tin của người dân vào hệ thống chính trị.
Để bảo vệ tính dân chủ và minh bạch trong hệ thống hành chính, cần phải có những cơ chế giám sát và kiểm soát độc lập đối với quyền lực. Điều này không chỉ đòi hỏi các cơ quan nhà nước phải hoạt động theo quy trình minh bạch và có sự tham gia của các tổ chức xã hội dân sự mà còn cần có những cơ chế bảo vệ các quyền lợi của người dân trong quá trình ra quyết định. Khi quyền lực được phân bổ hợp lý và có sự kiểm soát chặt chẽ từ các tổ chức độc lập, thì sự tập trung quyền lực sẽ không gây ra mối nguy hiểm cho hệ thống chính trị và sẽ đảm bảo tính công bằng và hiệu quả trong việc quản lý nhà nước.
Ngoài ra, cần có các cải cách trong việc bầu cử lãnh đạo các tỉnh thành và đại biểu Đại hội Toàn quốc. Các cơ quan Đảng và Nhà nước cần xây dựng một hệ thống bầu cử nội bộ minh bạch và công bằng, đảm bảo rằng mọi đảng viên và người dân đều có cơ hội tham gia vào quá trình quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước. Việc chỉ định lãnh đạo từ trên xuống không thể thay thế được quyền bầu cử tự do và công bằng của các đảng viên và người dân.
Cuộc cải cách hành chính hiện nay là một bước tiến trong việc nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, nhưng đồng thời cũng tạo ra những rủi ro tiềm ẩn về sự tập trung quyền lực và sự thiếu minh bạch trong quyết định. Nếu không có những cơ chế giám sát độc lập và kiểm soát quyền lực chặt chẽ, việc cải cách hành chính sẽ dễ dàng bị lợi dụng để củng cố quyền lực cá nhân, gây ra tình trạng lạm quyền và tham nhũng. Vì vậy, việc đảm bảo tính dân chủ, minh bạch và công bằng trong việc ra quyết định là điều kiện tiên quyết để cuộc cải cách hành chính thực sự mang lại lợi ích cho đất nước và cho người dân. Đảng cần có những cải cách sâu rộng để tạo ra một hệ thống hành chính hiệu quả, nhưng đồng thời bảo vệ quyền lợi của người dân và đảm bảo rằng quyền lực không bị lạm dụng.
