Kể từ khi trở thành Tổng Bí thư, Tô Lâm đã có cách tiếp cận hoàn toàn khác đối với chiến dịch chống tham nhũng của Việt Nam. Trong khi người tiền nhiệm của ông, Nguyễn Phú Trọng, tích cực nhắm vào các quan chức tham nhũng ở mọi cấp, Tô Lâm tỏ ra không mấy cấp thiết trong việc thúc đẩy chiến dịch. Thay vào đó, có những dấu hiệu rõ ràng cho thấy ông cố tình trì hoãn các hành động quan trọng, làm dấy lên câu hỏi về động cơ của ông và những tác động đối với tương lai chính trị của Việt Nam.
Một trong những lý do chính cho sự chậm trễ này là vị thế chính trị bấp bênh của Tô Lâm. Không giống như Nguyễn Phú Trọng, người đã có nhiều năm để xây dựng quyền lực và thiết lập cơ sở trung thành trong Đảng, Tô Lâm lên nắm quyền trong những hoàn cảnh bất thường sau cái chết đột ngột của Trọng. Khi Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ 14 đang đến gần vào năm 2026, Tô Lâm phải điều hướng nhiệm vụ tế nhị là củng cố sự ủng hộ trong giới tinh hoa của Đảng. Một chiến dịch chống tham nhũng tích cực có thể làm mất lòng các phe phái có quyền lực, gây nguy hiểm cho khả năng tái đắc cử Tổng Bí thư của ông.
Những điểm yếu của bản thân Tô Lâm cũng đóng một vai trò trong cách tiếp cận thận trọng của ông. Với tư cách là Bộ trưởng Bộ Công an, ông nắm giữ quyền lực to lớn, thường sử dụng chiến dịch chống tham nhũng để nhắm vào các đối thủ. Tuy nhiên, vai trò này đã khiến ông trở thành một nhân vật gây chia rẽ trong Đảng và tài sản cá nhân của ông đã bị giám sát chặt chẽ. Những cáo buộc về bất động sản xa hoa và tài sản không giải thích được đã làm suy yếu uy tín của ông, khiến ông trở nên rủi ro về mặt chính trị khi theo đuổi chương trình nghị sự chống tham nhũng quyết liệt.
Một yếu tố khác thúc đẩy sự chậm trễ là nhu cầu của Tô Lâm trong việc xác định lại câu chuyện về sự lãnh đạo của mình. Chiến dịch chống tham nhũng của Nguyễn Phú Trọng mang tính cá nhân sâu sắc, bắt nguồn từ danh tiếng về sự chính trực và cam kết về mặt tư tưởng của ông. Ngược lại, Tô Lâm đã áp dụng một phong cách thực dụng hơn, tập trung vào sự ổn định kinh tế và hiệu quả quản trị. Việc trì hoãn chiến dịch chống tham nhũng cho phép ông chuyển sự chú ý sang những ưu tiên này, tạo không gian để xây dựng di sản của riêng mình.
Mặc dù sự chậm trễ này có thể phục vụ cho lợi ích chính trị trước mắt của Tô Lâm, nhưng nó có ý nghĩa quan trọng đối với nền quản trị của Việt Nam. Chiến dịch chống tham nhũng không chỉ là công cụ củng cố quyền lực mà còn là nguồn hợp pháp công khai cho Đảng Cộng sản. Nếu không có sự thực thi nhất quán, niềm tin của công chúng vào cam kết cải cách của Đảng có thể bị xói mòn hơn nữa.
Bài viết này khám phá các yếu tố chính trị, thể chế và cá nhân thúc đẩy cách tiếp cận thận trọng của Tô Lâm và xem xét ý nghĩa của nó đối với tương lai của bối cảnh chính trị Việt Nam. Liệu chiến dịch chống tham nhũng có thể tồn tại nếu không có động lực và thẩm quyền đạo đức mà nó có được dưới thời Nguyễn Phú Trọng? Hay đây là khởi đầu cho sự suy tàn của nó?